-
Stuurfout
Toen de koningin een tweetal weken geleden haar eigen ‘overlijden’ in de vorm van de abdicatie aankondigde werd er door de NOS direct een draaiboek van stal gehaald waarmee wij – onderdanen, de ganse avond van de meest onnozele nieuwsfeitjes werden voorzien. Dat moet zo anno 2012. Er zat een man van de NOS die de afgelopen 5 jaar had besteed aan het verzamelen van deze feitjes en op die bijzondere dag in januari mocht hij dat allemaal met ons delen. Banken hebben in Nederland ook zo’n draaiboek. Niet voor het aanstaande vertrek van de koningin natuurlijk, maar voor de dag dat de bank dreigt om te kiepen. De directie en de raad van commissarissen maakt dan vrijwel direct bekend dat ingrijpen van de overheid noodzakelijk was omdat de bank in zwaar weer was gekomen als gevolg van de economische malaise en de paniek in de financiële wereld die sinds 2008 maar blijft aanhouden. Tranentrekkende betogen van bestuurders die hun handen wassen in onschuld. Het ontbreekt er nog maar aan dat ze de toezichthouders verwijten dat ze slecht toezicht op hen – het bestuur – heeft gehouden. Een beetje als een kroegbaas die met vuurwerk zijn eigen café in de fik steekt en dan de gemeente de schuld geeft dat ze de brandveiligheid van zijn café nooit goed gecontroleerd hebben.De SNS bank is een bank die is ontstaan uit allerlei banken die we vroeger konden herkennen als de ‘Bank met de S’. In Venlo vroeger had je een Spaarbank Limburg en daar had ik mijn eerste rekening. Later zijn al die banken met de S gefuseerd tot de SNS Bank. Een bank die met spaargeld hypotheken verstrekt en ook niet veel meer deed dan dat. Dan heb je een solide bank, die goed bij kas is en waarvan het risico altijd min of meer gedekt is door de woningen die met de hypotheken gefinancierd zijn. Tot zover ging alles goed. Want om onduidelijke redenen besloot SNS, inmiddels samen met ‘Foutje bedankt’-verzekeraar Reaal, om in 2006 de vastgoedmarkt binnen te stappen. Iets waar ze van oudsher totaal geen verstand van hadden maar waar blijkbaar wel ambities lagen. Met die aankoop ging de raad van bestuur van SNS Reaal met vuurwerk spelen. De toezichthouder – de Nederlandsche Bank – vond het goed of vond niks. Maar wat doet SNS nu eigenlijk? De bank koopt voor een fors bedrag een vastgoedportefeuille van Bouwfonds waarin (naar achteraf bleek) allemaal nogal dubieuze investeringen zaten. Het spaargeld van haar rekeninghouders werd omgezet in niet te verkopen appartementen in Spanje of winkelruimtes die niet te verhuren bleken te zijn.
De discussie die momenteel in Nederland – en ook mondiaal – gevoerd wordt stelt dat banken hun risicovolle investeringen zouden moeten doen met eigen vermogen en het vreemde vermogen ‘meer duurzaam’ en tegen weinig risico beheren. Dus geen risicovolle operaties financieren met spaargeld. De keuze van SNS om de vastgoedmarkt binnen te stappen blijkt een foute. Een hele foute zelfs. Het kost de overheid ruim 5 miljard euro om het faillissement van SNS af te wenden. Met een balanstotaal van ongeveer 40 miljard is SNS echter nog maar een kleine speler in de markt. Het is zelfs maar de vraag of het echt een systeembank is. Vergelijken we SNS met de ING dan zien we dat de ING, met bijna 1400 miljard euro vermogen, van een totaal andere orde is dan de SNS.
De overheid kan het natuurlijk zich niet permitteren de SNS-bank failliet te laten gaan. En dat is ook een voorrecht. Want het kan de SNS nog gewoon redden. Raakt de ING bank in de serieuze problemen, en dat is in mildere vorm aan een aantal malen gebeurd de laatste 5 jaar, dan dreigt een financiële ramp. Die bank kunnen we namelijk niet redden. De overheid kan garanties geven om de beleggers het gevoel van vertrouwen te geven, maar daar moet natuurlijk wel een betrouwbare financiële massa – met inhoud – tegen overstaan. We moeten de met staatssteun overeind gehouden banken opknippen in delen om te voorkomen dat risicovolle takken het spaargeld van de burgers bij een val mee het abyss in sleuren. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Bijna iedere bank in Nederland, op de Rabobank na, steunt op de overheid. Een zeer onwenselijke situatie die wellicht een diepgeworteld probleem blootlegt.
De marktwerking is voor de overheid een heilig goed, maar de markt lijkt de verantwoordelijkheid daarvoor niet aan te kunnen. Technisch gezien wel, maar de mens is de belemmerende factor. De mens die wordt roekeloos, pakt, graait, steek zijn eigen zaak in de fik en de afdeling PR en Communicatie lult er vervolgens een pin aan. Een bank moet primair goed zijn voor het geld van haar klanten en daarna pas goed voor zichzelf. Dat adagium hebben de raden van bestuur al jaren geleden uit het oog verloren. De link tussen besturen en hetgeen men bestuurt zijn twee werelden geworden. Als je een auto bestuurt en je maakt een stuurfout ga je in het ergste geval dood. Nog erger is het als er anderen dood gaan. Maar als je bij een bank een (be)stuurfout maakt krijg je een bonus. Als je daar iets van zegt is men nog verontwaardigd ook.
